Como un meninno que criava un abade en sa castra tragia de comer ao menin[n]o que tiin[n]a a omagen enos seus braços, e disso-ll' a omagen que comeria con ele mui çedo.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
E de tal razon com' esta vos direi, se vos prouguer, miragre que fez a Virgen, que sempre nosso ben quer, per que ajamos o reyno de seu Fill', ond' a moller primeira nos deitou fora, que foi malament' errar
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
En comer ha maçãa, que ante lle defendeu Deus que per ren non comesse, e porque dela comeu e fez comer seu marido Adan, logo lles tolleu o reino do Parayso e foy-os end' eixerdar.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Mas depois Santa Maria, en que á bondad' e sen, buscou e busca carreiras com' ajamos aquel ben de Deus, seu Padr' e seu Fillo, que el pera os seus ten, en que vivan con el senpre sen coita e sen pesar.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Este miragre mui grande foi, segundo que oý dizer a omees bõos, que o contaron a my, dun ric-ome que morava en terra de Venexi, a que morrian os fillos, que non podian durar.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
E con mui gran pesar desto, u deles, que lle ficou, g u abade mui santo dun mõesteir' enviou o deu-llo que llo criasse, e tan muito o rogou, que o fillou por seu rogo e feze-o ben criar
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Consigo no mõesteiro; e, per com' aprendi eu, cada que o faagava chamava-lle «fillo meu» e dizia-ll' ameude: «Quant' aqui á, tod' é teu.» E mandava-lle que fosse pela claustra trebellar.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Andand' assi trebellando, na eigreja 'ntrou e viu omagen da Virgen santa con seu Fillo, e cousiu com' era mui fremoso, e cató-o e riyu, e log' en sa voontade o fillou muit' a amar.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
E tan gran ben lle queria que ameude veer o ya muitas vegadas, ca en al neu prazer tan grande non recebia; pero, porque de comer non viia que lle davan, fillou-ss' a maravillar.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
E log' en aquela ora pos eno seu coraçon que daquelo que lle davan que lle déss' en seu q[u]on; e des y foi comer logo, e apartou da raçon sua a mayor partida e foi-lla logo guardar.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
E pois comeu, trebellando começou-sse logo d'ir aa eigreja correndo, e eno altar sobir foi de pees, e daquelo que lle davan a servir se fillou ant' o meno e começou-ll' a rogar
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Que comesse, e dizendo: «Cada dia t' adurey desta raçon que me deren e tigo a partirey; e poren te rog', amigo, que cómias, ca mui ben sei que sse desto non comeres, outro non cho verrá dar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Depois ben a quinze dias o menynno esto fez cada dia; mais o Fillo da Virgen de mui bon prez lle diss' un dia: «Contigo non comerei outra vez, se cras mig' e con meu Padre non quiseres yr jantar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
O abad' ao menyrmo viu-lle cambiar a faz e ar enmagrecer muito, e disso com' en solaz ao meno: «Meu fillo, se tu non comes assaz, eu te darei ben que cómias, ca te vejo magr' andar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Enton respos o meno: «Carne e vynno e pan vossos omees, ai, padre, me dan ben e sen afan; mas eu ao bon meno daquelo que mi a min dan dou end' a mayor partida e vou-llo sempre levar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Quand' est' oyu o abade, disse-ll': «Ai, fill' e sennor! E qual é aquel meno a que fazes ess' amor?» Diss' el: «O fillo da dona que sé no altar mayor, a que non dan ren que cómia, e vejo-o lazerar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Enton lle diss' o abade, a que chamavan Fiiz: «Meu fillo, o que lle levas come-o, ou que che diz?» Diss' el: «Come cada dia; mas des que ll'aquesto fiz, nunca m'ante falou nada, mais foi-m' oje convidar
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Que con el e con seu padre eu fosse a jantar cras.» Enton lle diss' o abade: «Pois que tu est' oyd' ás, e creo certãamente que con eles jantarás, rogo-t' eu que vaa tigo comer de tan bon manjar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Enton sse foi o abade e chamou os monges seus e disse-lles: «Ai, amigos, cras m[e] ireieu, par Deus, esto sei certãamente; e porend' a Don Mateus, vosso monge, por abade escolled' en meu logar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
E contou-lles en qual guisa esto sabia e qual razon en con seu criado ouvera, e diss': «Atal galardon aos que ama a Sennor esperital dá, con seu Fillo beito, a quena ben sab' amar.»
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Aquela noite passada, outro dia ant' a luz o abad' e o menynno enfermaron, com' aduz o feito deste miragre; e à sesta, quand' en cruz morreu por nos Jhesu-Christo, morreron eles a par.
Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar, deles será muit' onrrado no seu ben, que non á par.
Como Santa Maria de Monsarrat descobriu un furto que se fez na sa ygreja.
A Madre de Jhesu-Cristo, que é Sennor de nobrezas,
non soffre que en sa casa façan furtos nen vilezas.
E dest' un mui gran miragre vos direi que me juraron
omees de bõa vida e por verdade mostraron
que fezo Santa Maria de Monssarrat, e contaron
do que fez un avol ome por mostrar sas avolezas.
A Madre de Jhesu-Cristo, que é Sennor de nobrezas...
Este con outra gran gente vo y en romaria,
e acolleu-ss' a un ome con que fillou conpania;
e quando chegou a noite, os dinneiros que tragia
lle furtou da esmolneira por crecer en sas requezas.
A Madre de Jhesu-Cristo, que é Sennor de nobrezas...
Outro dia de mannãa, des que as missas oyron,
os que ali albergaron da eigreja sse sairon;
mas el en sair non pode, e esto muitos o viron,
ca non quis Santa Maria, que é con Deus nas altezas,
A Madre de Jhesu-Cristo, que é Sennor de nobrezas...
Ata que ben repentido foss' e ben mãefestado
e todo quanto furtara ouvess' ao outro dado,
e que dissess' ante todos de com' avia errado,
e sayss' en con vergonna por sas maas astruguezas.
A Madre de Jhesu-Cristo, que é Sennor de nobrezas...
Tod' aquest' assi foi feito, ca o quis a verdadeira
Madre de Deus piadosa, santa e mui justiceira,
que non quis que en ssa casa fossen per nulla maneira
feitas cousas desguisadas nen cobiiças per pobrezas.
A Madre de Jhesu-Cristo, que é Sennor de nobrezas...
Como Santa Maria fez descubrir ha posta de carne
que furtaran a us romeus na vila de Rocamador.
Non sofre Santa Maria de seeren perdidosos
os que as sas romarias son de fazer desejosos.
E dest' oyd' un miragre de que vos quero falar,
que mostrou Santa Maria, per com' eu oý contar,
a us romeus que foron a Rocamador orar
como mui bõos crischãos, simplement' e omildosos.
Non soffre Santa Maria de seeren perdidosos...
E pois entraron no burgo, foron pousada fillar
e mandaron conprar carne e pan pera seu jantar
e vynno; e entre tanto foron aa Virgen rogar
que a seu Fillo rogasse dos seus rogos piadosos
Non soffre Santa Maria de seeren perdidosos...
Por eles e non catasse de como foran errar,
mais que del perdon ouves[s]en de quanto foran peccar.
E pois est' ouveron feito, tornaron non de vagar
u seu jantar tian, ond' eran cobiiçosos.
Non soffre Santa Maria de seeren perdidosos...
E mandaran nove postas meter, asse Deus m' anpar,
na ola, ca tantos eran; mais poi-las foron tirar,
acharon end' ha menos, que a serventa furtar
lles fora, e foron todos poren ja quanto queixosos.
Non soffre Santa Maria de seeren perdidosos...
E buscaron pela casa pola poderen achar,
chamando Santa Maria que lla quisesse mostrar;
e oyron en un' arca a posta feridas dar,
e d' ir alá mui correndo non vos foron vagarosos.
Non soffre Santa Maria de seeren perdidosos...
E fezeron log' a arca abrir e dentro catar
foron, e viron sa posta dacá e dalá saltar;
e sayron aa rua muitas das gentes chamar,
que viron aquel miragre, que foi dos maravillosos
Non soffre Santa Maria de seeren perdidosos...
Que a Virgen groriosa fezess' en aquel logar.
Des i fillaron a posta e fórona pendorar
per ha corda de seda ant' o seu santo altar,
loando Santa Maria, que faz miragres fremosos.
Non soffre Santa Maria de seeren perdidosos...
[Estribillo:] No sufre Santa María que sean perdedores los que tienen deseo de hacer sus
romerías. [Estrofa:] Y, de esto, oíd un milagro del que quiero hablaros, que mostró Santa
María, como he oído contar a unos romeros que fueron a orar a Rocamador, como muy
buenos cristianos, sencillamente y con humildad. [Estribillo:] No sufre Santa María...
Las Cantigas de Santa Maria del Rey Alfonso X El Sabio (S. XII-XIII) Capilla Musical y Escolonía de Santa Cruz del Valle de los Caídos - Luis Lozano, dir. & Atrium Musicae - Gregorio Paniagua, dir.; under general direction of Jose Luis Ochoa de Olza.
Alfonso el Sabio (attr.): Cantigas de Santa Maria
Prologue: Porque trobar é cousa en que jaz Cantiga 1: Des oge mais quer' eu trobar (instr.) Cantiga 20: Virga de Jesse,
Cantiga 29: Nas mentes senpre teer (instr.) Cantiga 40: Deus te salve, groriosa Cantiga 118: Fazer pode d' outri vive-los seus
Cantiga 79: Ay, Santa Maria, Cantiga 384: A que por gran fremosura é chamada Fror das frores Cantiga 216: O que en Santa [Maria] de coraçon confiar (instr.)
Cantiga 100: Santa Maria, strela do dia Cantiga 166: Como poden per sas culpas os omes seer contreitos, Cantiga 159: Non sofre Santa Maria de seeren perdidosos (instr.)
----
Cantiga 421 (I,11): Nenbre-sse-te, Madre Cantiga 302: A madre de Jhesu Cristo, que é Sennor de nobrezas (instr.) Cantiga 58: De muitas guisas nos guarda de mal
Cantiga 353: Quen a omagen da Virgen e de seu Fillo onrrar (instr.) Cantiga 25: Pagar ben pod' o que dever Cantiga 179: Ben sab' a que pod' e val (instr.)
Cantiga [424] (2-II): Pois que dos Reys Nostro Sennor Cantiga 222: Quen ouver na Groriosa fiança con fe conplida (instr.) Cantiga 320: Santa Maria leva
Cantiga 279: Santa Maria, valed', ai Sennor Cantiga 380: Sen calar nen tardar Cantiga 401: Macar poucos cantares acabei e con son, (Petiçon)
Como poden per sas culpas os omes seer contreitos, assi poden pela Virgen depois seer sãos feitos. Ond' avo a un ome, por pecados que fezera, que foi tolleito dos nenbros da door que ouvera, e durou assi cinc' anos que mover-se non podera, assi avia os nenbros todos do corpo maltreitos.
Como los hombres pueden quedar contrahechos,por sus culpas, así,por la Virgen pueden quedar después sanos.
Un hombre, por los pecados que había cometido,se encontró lisiado de los miembros,baldado de dolor, permaneció así cinco años sin que pudiera moverse, teniendo todos los miembros maltrechos.
Santa Maria, Strela do dia, mostra-nos via pera Deus e nos guia. Ca veer faze-los errados que perder foran per pecados entender de que mui culpados son; mais per ti son perdõados da ousadia que lles fazia fazer folia mais que non deveria. Santa Maria... Amostrar-nos deves carreira por gãar en toda maneira a sen par luz e verdadeira que tu dar-nos podes senlleira; ca Deus a ti a outorgaria e a querría por ti dar e daria. Santa Maria... Guiar ben nos pod' o teu siso mais ca ren pera Parayso u Deus ten senpre goy' e riso pora quen en el creer quiso; e prazer-m-ia se te prazia que foss' a mia alm' en tal compannia. Santa Maria...
[Estribillo:] Santa María, estrella del día, muéstranos la vía para Dios, y guíanos. [Estrofa:] Porque haces ver a los errados que se perdieron por sus pecados, y les haces entender que son culpables; pero que Tú los perdonas de la osadía que les hacía hacer locuras que no debieran. [Estribillo:] Santa María, estrella del día..